Sprzeczności w Biblii – przykłady nieścisłości w Piśmie Świętym

Regularnie otrzymuję od wierzących pytanie w stylu “A jak niby wyjaśnisz niebywałą spójność Pisma Świętego?“. Najczęściej jest to wypowiadane zupełnie tak, jakby temat sprzeczności w Biblii nie został poruszony nigdy w historii.

Trudno jest mi pojąć w jaki sposób ludzie czytają Biblię, że nie uderza ich jak wiele fragmentów wyklucza się nawzajem i/lub doprowadza do nielogicznych wniosków. Ale po kolei.

Autorzy Pisma Świętego

Zacznijmy od tego, kto to dzieło napisał. Wiemy, że autorów jest wielu i byli oni natchnieni przez samego Boga. Ich wiedza natomiast, jest jednym z najlepszych przykładów podwójnych standardów w ocenie rzeczywistości.

2 List do Tymoteusza 3: 16 Wszelkie Pismo od Boga natchnione [jest] i pożyteczne do nauczania, do przekonywania, do poprawiania, do kształcenia w sprawiedliwości.

Z jednej strony autorzy Biblii są opisywani jako ludzie ponad własną epoką. Natchnieni przez Boga, dzielnie przekazujący wiedzę, jaka nie była wówczas znana ludzkości. Jednak, gdy tylko chciałoby się te twierdzenia zweryfikować i wytknąć prymitywne myślenie charakterystyczne dla ludzi tamtych czasów, to wtedy już są zwykłymi ludźmi. Wtedy mają wiedzę odpowiednią dla tamtych czasów, bo przecież i tak by nie zrozumieli. Nie ma sensu oczekiwać od nich wiedzy o mikrobach, kosmosie, krągłości Ziemi czy braku raju dosłownie nad nieboskłonem (tutaj przy okazji polecam poniższy materiał Łukasza Wybrańczyka z kanału Śmiem Wątpić). Nie ma więc co oczekiwać od nich tekstów doskonałych, nawet pisanych pod wpływem natchnienia BOGA, a tym samym, sprzeczności w Biblii są czymś niemalże naturalnym.

Przyczyny sprzeczności w Biblii

Możemy wyróżnić trzy główne powody, przez które nie wszystko w Piśmie Świętym współgra ze sobą.

Tłumaczenia i tłumaczenia tłumaczeń w dużej mierze zmieniają znaczenie tekstów, a hebrajski i aramejski nie są dziś w modzie.
Ludzie interpretują wszystko tak jak im się podoba i między wyznaniami toczy się nieskończona dyskusja odnośnie do tego co oznacza co.
W wielu miejscach Biblia zawiera oczywiste brednie (nawet wtedy, gdy nie są wyjęte z kontekstu).

I teraz należy zadać sobie pytanie – czy perfekcyjny Bóg nie zadbałby o to, aby jego księga stanowiła wyraźny przekaz dla wszystkich, w każdym okresie czasu?

Brakiem sprzeczności w Biblii – nawet w drobnych szczegółach – zademonstrowałby ludziom autentyczność swojej nadprzyrodzonej natury. Ale postanowił tego nie zrobić (zupełnie tak, jakby go nie było).

Nikt nie wierzy, że tekst Biblii znaczy to, co Biblia mówi; każdy człowiek uważa, że tekst Biblii mówi to, co on uważa, że mówi.

George Bernard Shaw Tweetnij cytat

Przykłady sprzeczności w Biblii

Nieszczególnie lubiany pisarz, Roger Carswell, rozczulił mnie następującą opowieścią:

“Kiedyś pewien słuchacz zadzwonił do audycji radiowej poświęconej Biblii i zapytał: »Czy Biblia nie zaprzecza samej sobie?«. Gospodarz programu, poprosił dzwoniącego o konkretny przykład. Ten jednak nie był w stanie go podać. Po chwili przerwano połączenie, aby nie marnować czasu…”

Czy faktycznie aż tak trudnym zadaniem jest wskazanie przykładów, w których teksty zaprzeczają samym sobie? Wręcz przeciwnie – sprzeczności w Biblii jest całe mnóstwo, a mnogość sposobów interpretacji Pisma Świętego sprawia, że teksty te zaprzeczają sobie na wielu poziomach.

Jak religie tłumaczą sprzeczności w Biblii? Różne wyznania podchodzą do tego tematu na inne sposoby, ale u podłoża wszystkich leży nieugięte informowanie wiernych, że żadne nieścisłości nie istnieją (są pozorne). Wszelkie różnice tłumaczy się faktem, że pamięć - nawet autorów natchnionych - jest ulotna i nie sposób przekazać wszystkiego w sposób jednolity.

Każdy przykład sprzeczności czy absurdów biblijnych próbuje się ośmieszyć, np. przez mówienie, że dany tekst jest spójny i sensowny, ale trzeba go przeczytać w języku hebrajskim czy aramejskim. Bardzo popularny jest też argument, że sprzeczności istnieją wyłącznie wtedy, gdy tekst jest wyjęty z kontekstu, lub czytany niezgodnie z zasadami danego wyznania. Żadna z religii nie informuje skąd wie, że ich zasady rozumienia Biblii są tymi właściwymi, których oczekuje Bóg. Na ich usprawiedliwienie - wierni nieszczególnie domagają się takich wyjaśnień.

Ciekawym tłumaczeniem jest też twierdzenie, że wszystkie sprzeczności w Biblii to poddawanie człowieka próbie. W ten sposób Bóg sprawdza czy wiara czytelnika jest prawdziwie niezachwiana, bez względu na okoliczności.

Księga Rodzaju - stworzenie człowieka

Czytając Biblię nie trzeba czekać długo na pierwszy zgrzyt. Genesis, czyli opowieść o stworzeniu świata, jest przez niektóre religie odczytywana jako dosłowne zdarzenie, które miało miejsce ok. 6000 lat temu. W Polsce jednak jesteśmy przyzwyczajeni do twierdzenia, że to tylko przenośnie i symbole, jakich w Piśmie Świętym pełno, szczególnie w Starym Testamencie. Co ciekawe – nie istnieje żadna, uznana przez Kościół, metoda na ocenę co w Biblii jest przenośnią, a co nie. Wszystko wskazuje na to, że po prostu to co zostało po drodze obalone naukowo, zamieniono w alegorie, aby utrzymać prawdziwość Biblii.

Przyjrzyjmy się jednak poniższym wersetom, w których coś nie pasuje bez względu na to, czy Adam i Ewa istnieli naprawdę, czy na niby:

Księga Rodzaju 1:25-27 25 Bóg uczynił różne rodzaje dzikich zwierząt, bydła i wszelkich zwierząt pełzających po ziemi. I widział Bóg, że były dobre. 26 A wreszcie rzekł Bóg: «Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!» 27 Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę.

Księga Rodzaju 2:18-19 18 Potem Pan Bóg rzekł: «Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam, uczynię mu zatem odpowiednią dla niego pomoc». 19 Ulepiwszy z gleby wszelkie zwierzęta lądowe i wszelkie ptaki powietrzne, Pan Bóg przyprowadził je do mężczyzny, aby przekonać się, jaką on da im nazwę. Każde jednak zwierzę, które określił mężczyzna, otrzymało nazwę "istota żywa".

Co zatem powstało pierwsze – zwierzęta (a następnie człowiek) czy może człowiek (a następnie zwierzęta)? A może te fragmenty to przepowiednia będąca alegorią przyszłego problemu – czy pierwsze było jajo, czy kura?

Ilu synów miał Abraham i czy znał imię Boga?

Abraham jest postacią kluczową nie tylko dla chrześcijaństwa, ale także judaizmu, islamu i wielu innych religii Abrahamowych. Dlatego też warto, aby informacje na jego temat były spójne. Spójrzmy więc na następujące trzy fragmenty:

Księga Rodzaju 16:16 Abram miał lat osiemdziesiąt sześć, gdy mu Hagar urodziła Izmaela.

Księga Rodzaju 21:5 Abraham miał sto lat, gdy mu się urodził syn jego Izaak.

List do Galatów 4:22 Przecież napisane jest, że Abraham miał dwóch synów, jednego z niewolnicy, a drugiego z wolnej.

A następnie zestawmy te informacje z poniższymi:

Księga Rodzaju 25:1-2 1 Abraham poślubił jeszcze drugą kobietę, imieniem Ketura. 2 Ona to urodziła mu Zimrana, Jokszana, Medana, Midiana, Jiszbaka i Szuacha.

List do Hebrajczyków 11:17 Przez wiarę Abraham, wystawiony na próbę, ofiarował Izaaka, i to jedynego syna składał na ofiarę [...]

Skoro wiemy, że nie chodzi o chronologię, to czyżby Biblia – wzór moralności – pokazywała, że dziecko zrodzone z niewolnicy (Izmael), nie jest godne nazywania go synem?

Mamy tu również drugi problem, polegający na tym czy Bóg się w ogóle Abrahamowi przedstawił:

Księga Rodzaju 26:25 Izaak zbudował więc tam ołtarz i wzywał imienia Pana. Rozbił też tam swój namiot, a słudzy Izaaka wykopali tam studnię.

Księga Wyjścia 6:2 Bóg rozmawiał z Mojżeszem i powiedział mu: «Jam jest Jahwe. Ja objawiłem się Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi jako Bóg Wszechmocny, ale imienia mego, Jahwe, nie objawiłem im.

Rodowód Jezusa według Ewangelistów Mateusza i Łukasza

Jeden z najczęściej przytaczanych przykładów sprzeczności w Biblii to różnice w rodowodzie samego Jezusa Chrystusa. Bo jeśli jest ktoś, kogo pochodzenie powinno być w Biblii opisane bezbłędnie, to jest to właśnie Syn Boży.

To się jednak nie udało. Listy przodków spisane przez Mateusza i Łukasza są identyczne jedynie w przedziale od Abrahama do Dawida, natomiast w przypadku potomków króla Dawida na próżno szukać spójności.

O ile nie wszyscy uważają ten wątek za ciekawy, to warto zauważyć, że taki problem nie jest już taki łatwy do rozwiązania, bo nie wszystkie sprzeczności w Biblii można wytłumaczyć tłumaczeniem czy brakiem kontekstu. Jako ciekawostkę, zamieszczam fragment z Wikipedii, opisujący różne próby ogarnięcia tematu, zwieńczone współczesnym podejściem pt. “dobra tam nieważne – liczy się przesłanie”.

Już wczesnochrześcijańscy pisarze i ojcowie Kościoła zastanawiali się jak wyjaśnić rozbieżności pomiędzy Mateuszem a Łukaszem. Tacjan nie umieścił w swoim Diatessaronie żadnej genealogii. Kodeks Bezy uzgodnił genealogię Łukaszową z Ewangelią Mateusza oraz hebrajskim tekstem Starego Testamentu. Według Orygenesa Łukasz przedstawia genealogię Jezusa w linii męskich przodków, Mateusz natomiast podaje genealogię Marii. Augustyn był zdania, że Józef mógł posiadać dwóch ojców, „jednego przez którego został urodzony i drugiego, przez którego został adoptowany”.

Współczesna egzegeza nowotestamentalna upatruje w rodowodzie przytoczonym przez Łukasza prawdopodobną genealogię Marii. Biblia Tysiąclecia w nocie do tego fragmentu ewangelicznego wyjaśnia, iż, "jeśli Maryja nie miała braci, a była dziedziczką, to mąż jej Józef wchodził w prawa i przywileje synowskie w stosunku do Helego, który był jej ojcem". Istnieją jednak dosyć wczesne źródła pozabiblijne przytaczające inne imiona bezpośrednich przodków Marii, jak i próbujące wyjaśniać różnice między dwiema wersjami rodowodów przytoczonych przez ewangelistów. Różnice te już w starożytności były powodem dyskusji. Współcześni badacze raczej podkreślają w genealogiach Jezusa ich teologiczne przesłanie.

Wikipedia, Genealogia Jezusa

Potop - ile zwierząt weszło na arkę?

Z punktu widzenia tych religii, które Arkę Noego traktują jako opowieść, nie ma większego znaczenia czy wszystkie szczegóły są dopięte na ostatni guzik. Są jednak wyznania, które promują Potop jako fakt historyczny, a zapisy Biblii jako dzienniki tych wydarzeń.

Swoją drogą – czego alegorią może być utopienie żywcem dorosłych i dzieci z każdego gatunku?

Księga Rodzaju 6:20 Z każdego gatunku ptactwa, bydła i zwierząt pełzających po ziemi po parze; niechaj wejdą do ciebie, aby nie wyginęły.

Księga Rodzaju 7:1-3 1 A potem Pan rzekł do Noego: «Wejdź wraz z całą twą rodziną do arki, bo przekonałem się, że tylko ty jesteś wobec mnie prawy wśród tego pokolenia. 2 Z wszelkich zwierząt czystych weź z sobą siedem samców i siedem samic, ze zwierząt zaś nieczystych po jednej parze: samca i samicę; 3 również i z ptactwa - po siedem samców i po siedem samic, aby w ten sposób zachować ich potomstwo dla całej ziemi.

Księga Rodzaju 8:20-21 20 Noe zbudował ołtarz dla Pana i wziąwszy ze wszystkich zwierząt czystych i z ptaków czystych złożył je w ofierze całopalnej na tym ołtarzu. 21 Gdy Pan poczuł miłą woń, rzekł do siebie: «Nie będę już więcej złorzeczył ziemi ze względu na ludzi, bo usposobienie człowieka jest złe już od młodości. Przeto już nigdy nie zgładzę wszystkiego, co żyje, jak to uczyniłem.

Można więc dyskutować zarówno z liczebnością zwierząt czystych, jak i z dbałością Jahwe o to, aby zwierzęta nie wyginęły. No ale jak tu się powstrzymać od przyjmowania ofiar, kiedy palone ciała tworzą tak “miłą woń”…?

Jakie były ostatnie słowa Jezusa na krzyżu?

Ciężko nazwać ostatnie słowa Syna Bożego nieistotnym elementem. Ciężko też nie zauważyć, że co jak co, ale to powinno zapaść świadkom w pamięć szczególnie dokładnie. Dlaczego więc mamy trzy różne wersje tego zdarzenia?

Ewangelia wg św. Mateusza 27:45-46 45 Od godziny szóstej mrok ogarnął całą ziemię, aż do godziny dziewiątej. 46 Około godziny dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: «Eli, Eli, lema sabachthani?», to znaczy Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił?

Ewangelia wg św. Jana 19:28-30 28 Potem Jezus świadom, że już wszystko się dokonało, aby się wypełniło Pismo, rzekł: «Pragnę». 29 Stało tam naczynie pełne octu. Nałożono więc na hizop11 gąbkę pełną octu i do ust Mu podano. 30 A gdy Jezus skosztował octu, rzekł: «Wykonało się!» I skłoniwszy głowę oddał ducha.

Ewangelia wg św. Łukasza 23:44-46 44 Było już około godziny szóstej i mrok ogarnął całą ziemię aż do godziny dziewiątej. 45 Słońce się zaćmiło11 i zasłona przybytku rozdarła się przez środek. 46 Wtedy Jezus zawołał donośnym głosem: Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mojego. Po tych słowach wyzionął ducha.

Drobniejsze sprzeczności w Biblii

Drobniejszych sprzeczności w Biblii jest cała masa – niektóre dotyczą osób stosunkowo nieistotnych, niektóre odchyleń w liczbach, a niektóre dotyczą wątków pobocznych. Co prawda od książki napisanej przez BOGA można by spodziewać się bezdyskusyjnej doskonałości w najmniejszych szczegółach, ale trudno.

Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa

Znasz historię o niewiernym Tomaszu, którego nie było podczas objawienia się zmartwychwstałego Jezusa swoim uczniom? Problem w tym, że tam był:

Ewangelia wg św. Marka 16:14 W końcu ukazał się samym Jedenastu, gdy siedzieli za stołem, i wyrzucał im brak wiary i upór, że nie wierzyli tym, którzy widzieli Go zmartwychwstałego.

Ewangelia wg św. Jana 20:24 Ale Tomasz, jeden z Dwunastu, zwany Didymos, nie był razem z nimi, kiedy przyszedł Jezus.

Pojawiają się też rozbieżności w kwestii tego kto udał się do grobu Jezusa:

Ewangelia wg św. Jana 20:1 A pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze było ciemno, Maria Magdalena udała się do grobu i zobaczyła kamień odsunięty od grobu.

Ewangelia wg św. Marka 16:1 Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba, i Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa.

Tutaj jednak jestem w stanie przyjąć tłumaczenie, że Jan zwyczajnie pominął resztę kobiet, uważając Marię Magdalenę za jedyną istotną postać.

Sprzeczności w historii Judasza Iskarioty

Pocałunek Judasza - był czy nie było?

Według Biblii, wydając Chrystusa, Judasz zarówno pocałował go w usta, jak i nie musiał tego robić.

Ewangelia wg św. Mateusza 26:47-50 47 Gdy On jeszcze mówił, oto nadszedł Judasz, jeden z Dwunastu, a z nim wielka zgraja z mieczami i kijami, od arcykapłanów i starszych ludu. 48 Zdrajca zaś dał im taki znak: «Ten, którego pocałuję, to On; Jego pochwyćcie!». 49 Zaraz też przystąpił do Jezusa, mówiąc: «Witaj Rabbi!», i pocałował Go. 50 A Jezus rzekł do niego: «Przyjacielu, po coś przyszedł?» Wtedy podeszli, rzucili się na Jezusa i pochwycili Go.

Ewangelia wg św. Jana 18:3-5 3 Judasz, otrzymawszy kohortę oraz strażników od arcykapłanów i faryzeuszów, przybył tam z latarniami, pochodniami i bronią. 4 2 A Jezus wiedząc o wszystkim, co miało na Niego przyjść, wyszedł naprzeciw i rzekł do nich: «Kogo szukacie?» 5 Odpowiedzieli Mu: «Jezusa z Nazaretu». Rzekł do nich Jezus: «Ja jestem». Również i Judasz, który Go wydał, stał między nimi.

Co Judasz zrobił ze srebrnikami i jak zginął?

Niejasne jest też to, co stało się ze srebrnikami, które Judasz otrzymał za wskazanie Jezusa. Wyrzucił czy zatrzymał? I co stało się potem?

Ewangelia wg św. Mateusza 27:3-5 3 Wtedy Judasz, który Go wydał, widząc, że Go skazano, opamiętał się, zwrócił trzydzieści srebrników arcykapłanom i starszym 4 i rzekł: «Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną». Lecz oni odparli: «Co nas to obchodzi? To twoja sprawa». 5 Rzuciwszy srebrniki ku przybytkowi, oddalił się, potem poszedł i powiesił się.

Dzieje Apostolskie 1:18 Za pieniądze, niegodziwie zdobyte, nabył ziemię i spadłszy głową na dół, pękł na pół i wypłynęły wszystkie jego wnętrzności.

Swoją drogą zawsze zastanawiało mnie – czy Jezus naprawdę musiał być przez kogoś wskazany, żeby go pojmano? Nie był przypadkiem znanym nauczycielem i lokalnym CUDOTWÓRCĄ? No ale to temat na inny wpis.

Co z tego, że istnieją jakieś sprzeczności w Biblii?

Skoro sprzeczności w Biblii są, ale każda wiara je po swojemu tłumaczy, to czy jest sens je wytykać? Biorąc pod uwagę obecne realia uważam, że nie tylko można, ale powinno się zwracać uwagę na wątpliwej jakości wyjaśnienia w każdej sferze naszego życia. Tym bardziej, że sam fakt podważania boskości Biblii z automatu spotyka się z krytyką. Abyśmy byli ze sobą intelektualnie uczciwi, musimy być otwarci na krytykę wszystkiego i nie czynić od tego wyjątków.

Jeśli potrafisz sobie wytłumaczyć wszystkie sprzeczności w Biblii, to w porządku – Twoje prawo. Nie wmawiaj jednak ludziom, że wyjątkowa spójność Pisma Świętego jest tak niesamowita, że aż należy ją traktować jako dowód na istnienie Boga.

No i na koniec, trochę humoru, niestety (jeszcze) bez polskich napisów 🙂

Znasz inne przykłady, które pasują do tego zestawienia?
Zostaw komentarz poniżej.

Nie zapomnij 🙂

- 30 grudnia 2018

2

Dodaj komentarz

Dobór fragmentów Biblii czytanych wiernym - Ateista na Amen

[…] Sprawdź też wpis “Sprzeczności w Biblii – przykłady nieścisłości w Piśmie Świętym“ […]

Sodoma i Gomora - popis niedorzeczności religii - Ateista na Amen

[…] Jakim cudem to jest tak cichy temat, którego nie próbują dociekać miliony wiernych? Czy to nie wygląda na biblijny dowód tego, że potężnie przecenia się wszechobecność autora wszechświata? A to i tak nie wszystko z tej historii, ale nie będę się za mocno wczuwał, bo na temat licznych paradoksów i dziwactw tej jednej, skromnej historii można napisać całą książkę. Zachęcam natomiast do przeczytania innego wpisu na ten temat: “Sprzeczności w Biblii – przykłady nieścisłości w Piśmie Świętym“ […]